Pikëllimi i Nevons
Një hap vashe
Përkëdheli rrugicën,
Përshkoi kangjelen.
Në parkun e Nevons
Flenë karkalecat.
Bryma e bardhë e shtresat e breshrit
Përhapin vjeshtën.
Era vendos nëse
Gjethet do të rrinë për tokë
Më përpara se çerdhet.
(...)
Pjesa që ndajnë
Në testamentin e një të vdekuri,
ka thërmuar e shkatërruar
Lëndinën e pemët,
Përtacia e mpin hapsirën e vrenjtur
Të kopështit tim të Nevons.
Meqë duhet hequr dorë,
Nga ajo që s’ mund të buçasë,
Që shndërrohet në tjetër gjë
Kundër ose në anën e zemrës,
-Ta braktisësh atë çiltas,
Pastaj të dërrmosh shkorretet
Për të kërkuar pa e mbërritur
Atë që duhet të na shërojë
Nga sëmundjet tona të panjohura
Që mbartim kudo.
Fragment nga Fjala në arkipelag
________________
René Char nuk rreshti së lavdruari tokën e tij të lindjes, shtëpinë e Sorgue, ku do të rikthehet, gjatë gjithë jetës së tij, në realitet ashtu si në në shkrimet e tij ai do të ngushëllohet me freskinë e fëmijërisë së tij të Provansës.
Nevons - është shtëpia e familjes së tij. Poeti kujton dhimbjen e provuar gjatë ndarjes së trashëgimnisë, pas vdekjes së nënës së tij, që do të sjellë shitjen e shtëpisë.
Këngë bukolike dhe e mrekullueshme mbi humbjen e madhe, - nën titullin e origjinal, Për një violinë, një flaut e një jehonë. Kjo poezi nuk është futur e plotë në këtë vëllim.
Sunday, September 21, 2008
I shtrenjti im Thouzon
Kur dhimbja e pat vendosur atë mbi çatinë e tij të lakmuar, një dituri e spikatur u shfaq tek ai pa mjegulla tymi. Ai nuk gjendej më në lirinë e tij ashtu si dy rrema në mes të oqeanit. Dëshira e ethshme që e robëronte për të folur, qe strukur me ujërat e errëta. Aty-këtu ngulmonin ca fërgëllima të rralla me anë të cilave ai gjurmonte llapashitjen e dobët. Një pëllumb graniti gjysmë me maskë maste me krahët e tij mbeturinat e hallakatura të veprës së madhe të gllabëruar. Mbi shpatet e lagët, gërsheti i shkumave dhe rrjedha e mjerë e formave të shpërndara. Në shekullin e rreptë që po shpalosej, do të hiqej privilegji për të korrur pa zeher. Të gjitha rrëketë e lira e maniake të fantazisë kishin mbaruar më në fund së hedhuri vickla. Në mbarim të jetës atij do t'i duhej t'i lëshohej ndërmarrjes së re, asaj që përpjekja vigane ia kishte miratuar në çdo feksje të ditës. Dita vorbullonte mbi Tuzon. Vdekja nuk ka, si urthi i dystuar, shpresën e dëborës. Në zgavrën e qytetit të përmbytur, briri i hënës nakatoste gjakun e fundit dhe llucën e parë.
_______________
Thouzon - është lokaliteti jo larg nga vendi i ReneChar, gërmadhat e të cilit flasin se i përkasin një qyteze në kodër, tashmë vendstrehimi është kështjella e Katarit, simboli i së cilës ishte pëllumbi.
Kur dhimbja e pat vendosur atë mbi çatinë e tij të lakmuar, një dituri e spikatur u shfaq tek ai pa mjegulla tymi. Ai nuk gjendej më në lirinë e tij ashtu si dy rrema në mes të oqeanit. Dëshira e ethshme që e robëronte për të folur, qe strukur me ujërat e errëta. Aty-këtu ngulmonin ca fërgëllima të rralla me anë të cilave ai gjurmonte llapashitjen e dobët. Një pëllumb graniti gjysmë me maskë maste me krahët e tij mbeturinat e hallakatura të veprës së madhe të gllabëruar. Mbi shpatet e lagët, gërsheti i shkumave dhe rrjedha e mjerë e formave të shpërndara. Në shekullin e rreptë që po shpalosej, do të hiqej privilegji për të korrur pa zeher. Të gjitha rrëketë e lira e maniake të fantazisë kishin mbaruar më në fund së hedhuri vickla. Në mbarim të jetës atij do t'i duhej t'i lëshohej ndërmarrjes së re, asaj që përpjekja vigane ia kishte miratuar në çdo feksje të ditës. Dita vorbullonte mbi Tuzon. Vdekja nuk ka, si urthi i dystuar, shpresën e dëborës. Në zgavrën e qytetit të përmbytur, briri i hënës nakatoste gjakun e fundit dhe llucën e parë.
_______________
Thouzon - është lokaliteti jo larg nga vendi i ReneChar, gërmadhat e të cilit flasin se i përkasin një qyteze në kodër, tashmë vendstrehimi është kështjella e Katarit, simboli i së cilës ishte pëllumbi.
Shuarja e plepit
Uragani ua zhvesh stolitë pemëve.
Unë nanuris rrufenë me sy të butë.
Lëre erën e madhe ku dridhem
Të puqet me tokën që i zë besë.
Flladi i saj mpreh rojën time.
Sa e turbulluar është zgavra
e gënjeshtrës së burimit me shtresa të ndragura!
Një çelës do jetë banesa ime,
Shtirja e një zjarri që zemra e vërteton;
Dhe ajri që e mbajti në kthetrat e tij.
_________________
Uragani ua zhvesh stolitë pemëve.
Unë nanuris rrufenë me sy të butë.
Lëre erën e madhe ku dridhem
Të puqet me tokën që i zë besë.
Flladi i saj mpreh rojën time.
Sa e turbulluar është zgavra
e gënjeshtrës së burimit me shtresa të ndragura!
Një çelës do jetë banesa ime,
Shtirja e një zjarri që zemra e vërteton;
Dhe ajri që e mbajti në kthetrat e tij.
_________________
Paraardhësi
Kam njohur në një shkëmb vdekjen fluturake e të matshme,
krevatin e shpalosur të lakenjve të saj të vegjël poshtë vetmisë së fikut.
Asnjë shenjë grirëseje: çdo mëngjes i tokës hapte krahët e tij
në skajin e shkallëve të natës.
Mjafton me kaq, i lehtësuar nga frika e njerëzve,
unë gërmoj në ajër varrin tim e kthimin tim.
_________________
Kam njohur në një shkëmb vdekjen fluturake e të matshme,
krevatin e shpalosur të lakenjve të saj të vegjël poshtë vetmisë së fikut.
Asnjë shenjë grirëseje: çdo mëngjes i tokës hapte krahët e tij
në skajin e shkallëve të natës.
Mjafton me kaq, i lehtësuar nga frika e njerëzve,
unë gërmoj në ajër varrin tim e kthimin tim.
_________________
Tuesday, September 16, 2008
Udhëtim
Mbi rrugën që futet tutje
Një kalë s'ngrihet më.
Currili inatos një çift;
Pastaj bari i një dege të ulët
Bën një çati, e atë ia zgjat atij.
Nën lulen bojë karafili të shqopave
Nuk rënkon pikëllimi.
Skifterët, zogjtë grabitqarë, kunadhet, qentë e mive,
Dhe farandolat e përzishme
Mbeten në krahinat barbare.
Thekra cakton kufirin
Midis fierit e grackës.
Lëshoje një të shkuar të papërfillshme.
Çfarë duhet
Shkopi i pranverës në ballë,
Që reja të përgjumet
Pa i përpirë sytë tanë?
Çfarë i mungon
Lumturisë së të qenit e galopit të shuar,
Sëpata e futur midis të dyve?
Dërrmoje - varfanjakun! Ik që këtej, rob!
Djersitja e kasapëve
Ende hipnotizon Merindolin.
________________
Farandolat, lloj valleje franceze, ku valltarët e valltaret formojnë një zinxhir duke u mbajtur për dore.
Merindol, tjetër lokalitet mbi shpatin jugor të Luberon, i përfshirë nga masakra e 1545 dhe në epokën e mëvonshme, e vënë në pranga nga SS-të me zell e mizori sistematike të tilla, sa djersa e mundimit të tyre vrasës jeton sot e kësaj dite në kujtimin e të mbijetuarve.
Mbi rrugën që futet tutje
Një kalë s'ngrihet më.
Currili inatos një çift;
Pastaj bari i një dege të ulët
Bën një çati, e atë ia zgjat atij.
Nën lulen bojë karafili të shqopave
Nuk rënkon pikëllimi.
Skifterët, zogjtë grabitqarë, kunadhet, qentë e mive,
Dhe farandolat e përzishme
Mbeten në krahinat barbare.
Thekra cakton kufirin
Midis fierit e grackës.
Lëshoje një të shkuar të papërfillshme.
Çfarë duhet
Shkopi i pranverës në ballë,
Që reja të përgjumet
Pa i përpirë sytë tanë?
Çfarë i mungon
Lumturisë së të qenit e galopit të shuar,
Sëpata e futur midis të dyve?
Dërrmoje - varfanjakun! Ik që këtej, rob!
Djersitja e kasapëve
Ende hipnotizon Merindolin.
________________
Farandolat, lloj valleje franceze, ku valltarët e valltaret formojnë një zinxhir duke u mbajtur për dore.
Merindol, tjetër lokalitet mbi shpatin jugor të Luberon, i përfshirë nga masakra e 1545 dhe në epokën e mëvonshme, e vënë në pranga nga SS-të me zell e mizori sistematike të tilla, sa djersa e mundimit të tyre vrasës jeton sot e kësaj dite në kujtimin e të mbijetuarve.
Shtatë parcelat e Luberon
Të braktisur në tokë dëshpërimi,
Të kafshuar nga bulkthit e fëmijët,
Të rrëzuar nga diejt që plaken,
Frutat e ëmbël të Bremondes.
Mbi një peme të bukur pa tufa,
Fishkeni nga bashkësia,
Çaheni nga ndarja,
Rini, re e dendur flakëruese.
Mbytja jote s'ka lënë
Veç një timoni për zëmrën tonë,
Një shkëmbi zgavër për frikën tonë,
O Byu, barkë e keqpërdorur!
Si borigat që rriten,
Përmbi çdo përbetim,
Ju jeni kopja e erës,
Ditët e mia, digë zjarri.
Ishte pranë. Në vendin e lumtur.
Duke ngritur rënkimin e saj në hare,
Unë fërkoja vijën e ijëve të saj
Pas veshëve të degëve të tua,
Rozmarinë, shqopë e mbledhur.
Duroj, gur pas guri,
Shembjen e banesës sime.
Vetëm dinte përmasën e saktë
Besniku, i një mbrëmjeje, i vdekjes.
Dimri pëlqehej në Provansë
Nën vështrimin gri të Voduasve;
Turra e druve shkriu borën,
Uji rrëshqiti i valë në përrua.
Me një yll hidhërimi,
Të thash gjakun është shumë e ngadalë.
Vigan prej vajtimeve të mia, ti qeveris:
Unë s'kam ëndërruar kurrë për ty.
_________________
Luberon - vargmal midis luginave të lumit Coulon
Bremonde - fermë tashmë në gërmadha.
Byu, (Buoux), lokalitet mbi Luberon me pamje si një barkë timoni i së cilës, nga forma e tij, është si kambanore e kishës romane të St. Symphorien.
Nën vështrimin e hirtë të Voduasve (Vaudois, janë banorët e komunës Vaud); aluzion për masakrën e kryer, 1 shkurt 1543, me urdhër të Françeskut I.
Të braktisur në tokë dëshpërimi,
Të kafshuar nga bulkthit e fëmijët,
Të rrëzuar nga diejt që plaken,
Frutat e ëmbël të Bremondes.
Mbi një peme të bukur pa tufa,
Fishkeni nga bashkësia,
Çaheni nga ndarja,
Rini, re e dendur flakëruese.
Mbytja jote s'ka lënë
Veç një timoni për zëmrën tonë,
Një shkëmbi zgavër për frikën tonë,
O Byu, barkë e keqpërdorur!
Si borigat që rriten,
Përmbi çdo përbetim,
Ju jeni kopja e erës,
Ditët e mia, digë zjarri.
Ishte pranë. Në vendin e lumtur.
Duke ngritur rënkimin e saj në hare,
Unë fërkoja vijën e ijëve të saj
Pas veshëve të degëve të tua,
Rozmarinë, shqopë e mbledhur.
Duroj, gur pas guri,
Shembjen e banesës sime.
Vetëm dinte përmasën e saktë
Besniku, i një mbrëmjeje, i vdekjes.
Dimri pëlqehej në Provansë
Nën vështrimin gri të Voduasve;
Turra e druve shkriu borën,
Uji rrëshqiti i valë në përrua.
Me një yll hidhërimi,
Të thash gjakun është shumë e ngadalë.
Vigan prej vajtimeve të mia, ti qeveris:
Unë s'kam ëndërruar kurrë për ty.
_________________
Luberon - vargmal midis luginave të lumit Coulon
Bremonde - fermë tashmë në gërmadha.
Byu, (Buoux), lokalitet mbi Luberon me pamje si një barkë timoni i së cilës, nga forma e tij, është si kambanore e kishës romane të St. Symphorien.
Nën vështrimin e hirtë të Voduasve (Vaudois, janë banorët e komunës Vaud); aluzion për masakrën e kryer, 1 shkurt 1543, me urdhër të Françeskut I.
Sunday, September 14, 2008
Ceremonia mërmëritëse
Rex fluminis Sorgiae
Si një kunguese e gjunjëzuar duke zgjatur llambadhen e saj, akrepi i bardhë ka ngritur ushtën e tij dhe ka goditur në vendin e duhur. Befasia i fal atij dinakërinë e filiqet. Bah! Rrjedha e ujërave të fryra do kalojë mbi këtë tablo naive. Lulekambanat, burbuqet e arta do të zhduken nga zemra e livadhit.
Mbreti i verrishtës po vdes.
________________
“Rex fluminis Sorgiae”- mbreti i lumit Sorgue. Një komunitet prej afro treqind familje peshkatarësh e vendosi, përjetësisht, për të rregulluar të gjitha çështjet e vetë komunitetit, ruajtës i të drejtave të peshkimit gjatë bregut të lumit Sorgue, prej burimit deri të grykaja. (Emërimi i saktë figuron në një akt të 21 nëntorit 1485, ekzistues në bashkinë e Isle – sur – la Sorgue.) Ky detyrim, i njohur prej autoriteteve laike e kishtare, pat jetë të shkurtër, midis shekullit XV e XVI. Në ato kohë Sorgue mbahej si më me shumë peshq se çdo lumë tjetër. Kuptimi i jetëshkurtësisë dhe i të vdekshmes i bashkëlidhur me atë formë të veçantë të pushtetit mbretëror më vonë të shfuqizuar, rikujton për analogji mbretin e verrishtës te trillimet herderiane e gëtiane. - Johann Gottfried Herder, 1744-1803, shkrimtar gjerman. Teolog, filozof, poet e kritik. Ai ushtroi një influencë të madhe mbi letërsinë gjermane (formimi i Sturm und Drang, Stuhi e Sulm, një nga lëvizjet më të rëndësishme kulturore gjermane, 1765 - 1785) dhe mbi Gëten në veçanti.
verrishte, pyll me verra.
Rex fluminis Sorgiae
Si një kunguese e gjunjëzuar duke zgjatur llambadhen e saj, akrepi i bardhë ka ngritur ushtën e tij dhe ka goditur në vendin e duhur. Befasia i fal atij dinakërinë e filiqet. Bah! Rrjedha e ujërave të fryra do kalojë mbi këtë tablo naive. Lulekambanat, burbuqet e arta do të zhduken nga zemra e livadhit.
Mbreti i verrishtës po vdes.
________________
“Rex fluminis Sorgiae”- mbreti i lumit Sorgue. Një komunitet prej afro treqind familje peshkatarësh e vendosi, përjetësisht, për të rregulluar të gjitha çështjet e vetë komunitetit, ruajtës i të drejtave të peshkimit gjatë bregut të lumit Sorgue, prej burimit deri të grykaja. (Emërimi i saktë figuron në një akt të 21 nëntorit 1485, ekzistues në bashkinë e Isle – sur – la Sorgue.) Ky detyrim, i njohur prej autoriteteve laike e kishtare, pat jetë të shkurtër, midis shekullit XV e XVI. Në ato kohë Sorgue mbahej si më me shumë peshq se çdo lumë tjetër. Kuptimi i jetëshkurtësisë dhe i të vdekshmes i bashkëlidhur me atë formë të veçantë të pushtetit mbretëror më vonë të shfuqizuar, rikujton për analogji mbretin e verrishtës te trillimet herderiane e gëtiane. - Johann Gottfried Herder, 1744-1803, shkrimtar gjerman. Teolog, filozof, poet e kritik. Ai ushtroi një influencë të madhe mbi letërsinë gjermane (formimi i Sturm und Drang, Stuhi e Sulm, një nga lëvizjet më të rëndësishme kulturore gjermane, 1765 - 1785) dhe mbi Gëten në veçanti.
verrishte, pyll me verra.
Vjetërsi
Tani që dukuritë mashtruese, pasqyrimet e stërpikura shumohen para syve, gjurmët tona të dikurshme bëhen vërtetësisht vendqëndrimet ku ne jemi gjunjëzuar për të pirë. Një kohë pafund s'kishim qarkulluar e therur veç për të kapur tiparet e një aventure të zakonshme. Ja tani në erën e egër shenjat tona jetëshkurtra gjejnë, nën humus, realitetin e këtyre vazhdave të pluhurosura që zgjojnë një pranverë mbas vetes.
_______________
Tani që dukuritë mashtruese, pasqyrimet e stërpikura shumohen para syve, gjurmët tona të dikurshme bëhen vërtetësisht vendqëndrimet ku ne jemi gjunjëzuar për të pirë. Një kohë pafund s'kishim qarkulluar e therur veç për të kapur tiparet e një aventure të zakonshme. Ja tani në erën e egër shenjat tona jetëshkurtra gjejnë, nën humus, realitetin e këtyre vazhdave të pluhurosura që zgjojnë një pranverë mbas vetes.
_______________
Të marrët
Nga hija ku qëndronim, gishtërinj lidhur, pa ushqim, ne shquanim rruzullin e ngjyrosur prej frutave që ishin më shumë të aftë për të rrëshqitur jashtë gjetheve. Pjekja e tyre gëlonte nga trupi i pemëve, duke lavdëruar emrat që shfaqeshin me më shkëlqim. Prania jonë, e ngulur aty, largonte konkurrentët. Këto fruta, si të përçmuara do të zbritnin deri në kalbëzimin e tyre të fundit përballë dashurisë sonë të pacipë që ato nuk kishin ditur as mundur t’ia dilnin mbanë.
_______________
“Nga hija ku ne qëndronim”. Kur thotë ”ne”, Char nuk e përdor shumësin për të treguar se po flet në emër të qenieve që janë përreth tij (fidanë, lule, kafshë) e për vetveten bashkë me to, si për një të tërë që formojnë së bashku, në atë çast e në vijimësinë e tyre jetësore. Në këtë rast, përkundrazi është fjala për çiftin burrë-grua (Adami-Eva), për degjenerimin progresiv të marrëdhënieve të tyre: mynxyra e çiftit modern.
Friday, September 12, 2008
Fqinjë të mirë
Ne kemi përsëritur krejt vetëm mësimin për fluturimin e prindërve tanë. Nxitimi i tyre për t’u larguar nga ne s’kishte shoq veçse ethen e tyre për t’u ndodhur sërish çift, për të ribërë dyshen arrogante që ata arrinin të formonin veçmas; asgjë veç atë. Braktisjen e fateve tona, e disfatës së tyre? Ata nisen, ne kuptuam se në vend që të na lëshonte drejt përpara, mësimi i tyre nxiste dobësinë tonë, mbahej në dy pika, përmbajtja e të cilave, nga një kohë në tjetrën, kishte ndryshuar. Arti që lind nga nevoja, në çastin kur nevoja mënjanohet, është një gjallesë që përkon midis malit e zogut.
_________________
Ne kemi përsëritur krejt vetëm mësimin për fluturimin e prindërve tanë. Nxitimi i tyre për t’u larguar nga ne s’kishte shoq veçse ethen e tyre për t’u ndodhur sërish çift, për të ribërë dyshen arrogante që ata arrinin të formonin veçmas; asgjë veç atë. Braktisjen e fateve tona, e disfatës së tyre? Ata nisen, ne kuptuam se në vend që të na lëshonte drejt përpara, mësimi i tyre nxiste dobësinë tonë, mbahej në dy pika, përmbajtja e të cilave, nga një kohë në tjetrën, kishte ndryshuar. Arti që lind nga nevoja, në çastin kur nevoja mënjanohet, është një gjallesë që përkon midis malit e zogut.
_________________
Tuesday, September 9, 2008
Thjeshtësi e padurueshme
Krevati im është një lumë me plazhe të thatë.
Asnjë fier nuk kërkon të gjejë aty atdheun e vet.
Ku je zvarritur ti dashuri e ëmbël?
Unë jam larguar për shumë kohë. U riktheva për të shkuar.
Shumë larg. Një nga tre gurët e shtratit të kroit të tharë
thoshte këtë fjalë të vetme të skalitur për kalimtarin: “Mikeshë”.
Unë trillova një fjetje e piva vrullin e saj nën perandorinë
e verës.
__________________
Disa metafora lindin nga vëzhgimi dhe, më shumë nga praktika e përditshme;
këto kuptohen më mirë, ndriçojnë nga një dritë e papritur, nëse kemi parasysh njeriun në kontakt me tokën, me fushat, me fenomenet natyrore.
Char ruan prej tyre në shtëpi ndonjë relikt. Një shkëmb i parë prej tij me shkrimin: “Mikeshë”, do të thotë: ujë i pishëm, mund të pish i qetë. Ndonjëherë, zanafilla e poezive të R. Char mbetet e fshehtë, lexuesi duhet t’i rilexojë. Në disa tekste të tij ku mendimi, aforizma e meditimi, mbizotërojnë e vërshojnë në metapoetikën, shtohen proporcionalisht e në mënyrë të qartë edhe figuracionet, dora-dorës me mbushjen e fushëpamjes: sipas kohës, pulëbardha e peshkaqeni, huta e lauresha ose mali e zogu.
Ose: Thëngjijtë e fundit të qiellit e zjarri i parë i ditës; e mbërthyer në agim toka këndon e turbulluar, bronzi i lirë, padroni i frymës e i rrugës së saj. Magjepsës, vrasin duke mrekulluar.
Krevati im është një lumë me plazhe të thatë.
Asnjë fier nuk kërkon të gjejë aty atdheun e vet.
Ku je zvarritur ti dashuri e ëmbël?
Unë jam larguar për shumë kohë. U riktheva për të shkuar.
Shumë larg. Një nga tre gurët e shtratit të kroit të tharë
thoshte këtë fjalë të vetme të skalitur për kalimtarin: “Mikeshë”.
Unë trillova një fjetje e piva vrullin e saj nën perandorinë
e verës.
__________________
Disa metafora lindin nga vëzhgimi dhe, më shumë nga praktika e përditshme;
këto kuptohen më mirë, ndriçojnë nga një dritë e papritur, nëse kemi parasysh njeriun në kontakt me tokën, me fushat, me fenomenet natyrore.
Char ruan prej tyre në shtëpi ndonjë relikt. Një shkëmb i parë prej tij me shkrimin: “Mikeshë”, do të thotë: ujë i pishëm, mund të pish i qetë. Ndonjëherë, zanafilla e poezive të R. Char mbetet e fshehtë, lexuesi duhet t’i rilexojë. Në disa tekste të tij ku mendimi, aforizma e meditimi, mbizotërojnë e vërshojnë në metapoetikën, shtohen proporcionalisht e në mënyrë të qartë edhe figuracionet, dora-dorës me mbushjen e fushëpamjes: sipas kohës, pulëbardha e peshkaqeni, huta e lauresha ose mali e zogu.
Ose: Thëngjijtë e fundit të qiellit e zjarri i parë i ditës; e mbërthyer në agim toka këndon e turbulluar, bronzi i lirë, padroni i frymës e i rrugës së saj. Magjepsës, vrasin duke mrekulluar.
Unaza e njëbrirëshit
Ai qe ndjerë i hedhur përtokë e vetmitar në skaj të yllësisë së tij
që në hapësirën e kalitur s’ishte veç një qytet i vocërr e i ftohtë.
Kush e kush ta pyeste: “E keni takuar atë më së fundi? Më së fundi jeni i lumtur?”
Ai nuk begenisi të përgjigjej dhe copëtoi një gjethe kulpre.
________________
Subjekti është marrë nga Orioni vepër dramatike e Ercole Luigi Morselli. Orioni (gjuetari), sipas mitologjisë greke, vigan i famshëm për bukurinë e zotësinë e tij në gjueti. Artemisa e shndërroi atë në yllësi. Në këtë rast është fjala për njëbrirëshin, kafshë përrallore, e pranishme te kafsharët e mesjetës, (gladiatorët që ndesheshin me kafshët), që mundi të joshej vetëm prej një virgjëreshe të vendosur në një pyll, e më pas i zënë rob. Këtu kemi të bëjmë me një ripunim të lirë të përrallës, ku ndjehet edhe prania e mahnitjes së serisë së qilimave me punime nga “Gjuetia e Likornit”, sot të ruajtura në Muzeun Metropolitan të Neë York-ut, e në veçanti nga “Likorni rob”; si edhe një zvetënim i mitit të vërtetë, të vetë Orionit, i cili i dashuruar me të gjitha motrat Plejadat, i ndoqi për pesë vjet rresht, derisa ato nuk qenë shndërruar ende në pëllumba e pastaj në yje, ashtu siç ishte dhe një gjurmues kokëmushkë bashkë me qenin e tij.
“Unaza” - është në të njëjtën kohë ylli, martesa dhe burgu.
Ai qe ndjerë i hedhur përtokë e vetmitar në skaj të yllësisë së tij
që në hapësirën e kalitur s’ishte veç një qytet i vocërr e i ftohtë.
Kush e kush ta pyeste: “E keni takuar atë më së fundi? Më së fundi jeni i lumtur?”
Ai nuk begenisi të përgjigjej dhe copëtoi një gjethe kulpre.
________________
Subjekti është marrë nga Orioni vepër dramatike e Ercole Luigi Morselli. Orioni (gjuetari), sipas mitologjisë greke, vigan i famshëm për bukurinë e zotësinë e tij në gjueti. Artemisa e shndërroi atë në yllësi. Në këtë rast është fjala për njëbrirëshin, kafshë përrallore, e pranishme te kafsharët e mesjetës, (gladiatorët që ndesheshin me kafshët), që mundi të joshej vetëm prej një virgjëreshe të vendosur në një pyll, e më pas i zënë rob. Këtu kemi të bëjmë me një ripunim të lirë të përrallës, ku ndjehet edhe prania e mahnitjes së serisë së qilimave me punime nga “Gjuetia e Likornit”, sot të ruajtura në Muzeun Metropolitan të Neë York-ut, e në veçanti nga “Likorni rob”; si edhe një zvetënim i mitit të vërtetë, të vetë Orionit, i cili i dashuruar me të gjitha motrat Plejadat, i ndoqi për pesë vjet rresht, derisa ato nuk qenë shndërruar ende në pëllumba e pastaj në yje, ashtu siç ishte dhe një gjurmues kokëmushkë bashkë me qenin e tij.
“Unaza” - është në të njëjtën kohë ylli, martesa dhe burgu.
Gjurmë në hon
Mbi plagën fantastike të Vaucluse ju kam parë të vuani.
Atje, megjithëse të poshtëruar, ju ishit një ujë i blertë, e madje një rrugë.
Përshkuat vdekjen në çorodinë e saj.
Lule të rrëpirëta të një misteri të vazhdueshëm.
________________
Vaucluse - vend i dallueshëm në burimin Vaucluse
(Fontaine de Vaucluse).
Mbi plagën fantastike të Vaucluse ju kam parë të vuani.
Atje, megjithëse të poshtëruar, ju ishit një ujë i blertë, e madje një rrugë.
Përshkuat vdekjen në çorodinë e saj.
Lule të rrëpirëta të një misteri të vazhdueshëm.
________________
Vaucluse - vend i dallueshëm në burimin Vaucluse
(Fontaine de Vaucluse).
Vegimi i gjilpërave
Ata e marrin për qartësi të qeshurën hileqare të terrinave. Peshojnë me duart e tyre mbeturinat e vdekjes dhe thërrasin: "Kjo s'është për ne."
Asnjë furnizim i çmuar nuk zbukuron grykën e gjarpërinjve të tyre të shtendosur.
Motra e tyre i mashtron ata, fëmijët e tyre i vjedhin, miqtë i përqeshin. Ata nuk dallojnë asgjë nga keqdashja e terrinës. Diamanti i krijimit a hedh flakërime të pjerrëta? Sakaq një ngasje për ta zbuluar. Ata nuk fusin në furrën e tyre, nuk vendosin në brumin e zbutur të bukës veç një grimë pothuaj dëshpërim gruri të pastër. Ata janë vendosur e lulëzojnë në djepin e një deti, ku janë kthyer në pronarë të akujve. Ti je paralajmëruar.
Në ç'mënyrë, nxënësi i dobët, të ndryshojë të ardhmen e të mënjanojë këtë flakë
kaq me pikëpyetje, kaq të lëkundur, të rënë mbi vështrimin tënd moskuptues?
E tashmja s'është veçse një lojë ose një kasaphanë shigjetarësh. Qysh atëherë besnik i dashurisë së tij si qielli ndaj shkëmbit. Besnik, i dezinfektuar nga mikrobet, por pareshtur bredhacak, duke mbajtur të fshehur vrapin e tij përmes gjithë hapësirës të treguar nga zjarri, mbështetur nga era; hapësira, thesar i kasapit, e përgjakur në një çengel.
_____________________
Ata e marrin për qartësi të qeshurën hileqare të terrinave. Peshojnë me duart e tyre mbeturinat e vdekjes dhe thërrasin: "Kjo s'është për ne."
Asnjë furnizim i çmuar nuk zbukuron grykën e gjarpërinjve të tyre të shtendosur.
Motra e tyre i mashtron ata, fëmijët e tyre i vjedhin, miqtë i përqeshin. Ata nuk dallojnë asgjë nga keqdashja e terrinës. Diamanti i krijimit a hedh flakërime të pjerrëta? Sakaq një ngasje për ta zbuluar. Ata nuk fusin në furrën e tyre, nuk vendosin në brumin e zbutur të bukës veç një grimë pothuaj dëshpërim gruri të pastër. Ata janë vendosur e lulëzojnë në djepin e një deti, ku janë kthyer në pronarë të akujve. Ti je paralajmëruar.
Në ç'mënyrë, nxënësi i dobët, të ndryshojë të ardhmen e të mënjanojë këtë flakë
kaq me pikëpyetje, kaq të lëkundur, të rënë mbi vështrimin tënd moskuptues?
E tashmja s'është veçse një lojë ose një kasaphanë shigjetarësh. Qysh atëherë besnik i dashurisë së tij si qielli ndaj shkëmbit. Besnik, i dezinfektuar nga mikrobet, por pareshtur bredhacak, duke mbajtur të fshehur vrapin e tij përmes gjithë hapësirës të treguar nga zjarri, mbështetur nga era; hapësira, thesar i kasapit, e përgjakur në një çengel.
_____________________
Sunday, September 7, 2008
Te portat e ajrit
Kohë e lumtur. Çdo qytet ishte një familje e madhe që frika e bashkonte; kënga e duarve në punë dhe nata e gjallë e qiellit e ndriçonin. Poleni i shpirtit ruante anën e tij të dëbimit. Por e tashmja e pandërprerë, çasti i kaluar, nën lodhjen e fortë, i zhduknin parapetet. Ecje me pahir, kohë pas kohe. Fëmijë të rrahur, kashtë e praruar, burra të qelbur, të gjithë në rrotë! I pikëzuar nga bletë hekuri, trëndafili në lot ka çelur.
___________________
Kohë pas kohe (terme epars) - përfshin një mohim, një shpërndarje. "Terme epars", (kufi i papërcaktuar, i shpërndarë) është kondensimi i mesazheve, gjasave, nënkuptimeve të një tërësie, tërësi, që na ikën, na vidhet, por që e ndjejmë dhe e kërkojmë ta bëjmë tonën gjatë përvojës sonë; që na zbulohet, herë pas here, në mënyrë të ndërprerë, sipas rregullit të vetëtimës, por që priret drejt tërësores. Shenja dalluese, pra, këtu ka ndryshuar: nga shpërndarja te mënyra e ndërprerë aluzive (e tërthortë), te bollëku i një pranie të fshehur, që është kudo dhe kurdoherë, por që na zbulohet vetëm herë pas here, pra, me kufij të shpërndarë, si në kohë ashtu edhe në hapësirë, si një nxitje e thirrje. Për Char ëndrra, bota e ëndrrave nuk përmban rrënjën e realitetit, ngjitur, fqinj, të atij që ne e perceptojmë të gjallë. Vija e ndarjes, e paqartë, e pasigurt, që na vidhet e arratiset, ("terme epars") është "vendi" ku formohet poezia.
Kohë e lumtur. Çdo qytet ishte një familje e madhe që frika e bashkonte; kënga e duarve në punë dhe nata e gjallë e qiellit e ndriçonin. Poleni i shpirtit ruante anën e tij të dëbimit. Por e tashmja e pandërprerë, çasti i kaluar, nën lodhjen e fortë, i zhduknin parapetet. Ecje me pahir, kohë pas kohe. Fëmijë të rrahur, kashtë e praruar, burra të qelbur, të gjithë në rrotë! I pikëzuar nga bletë hekuri, trëndafili në lot ka çelur.
___________________
Kohë pas kohe (terme epars) - përfshin një mohim, një shpërndarje. "Terme epars", (kufi i papërcaktuar, i shpërndarë) është kondensimi i mesazheve, gjasave, nënkuptimeve të një tërësie, tërësi, që na ikën, na vidhet, por që e ndjejmë dhe e kërkojmë ta bëjmë tonën gjatë përvojës sonë; që na zbulohet, herë pas here, në mënyrë të ndërprerë, sipas rregullit të vetëtimës, por që priret drejt tërësores. Shenja dalluese, pra, këtu ka ndryshuar: nga shpërndarja te mënyra e ndërprerë aluzive (e tërthortë), te bollëku i një pranie të fshehur, që është kudo dhe kurdoherë, por që na zbulohet vetëm herë pas here, pra, me kufij të shpërndarë, si në kohë ashtu edhe në hapësirë, si një nxitje e thirrje. Për Char ëndrra, bota e ëndrrave nuk përmban rrënjën e realitetit, ngjitur, fqinj, të atij që ne e perceptojmë të gjallë. Vija e ndarjes, e paqartë, e pasigurt, që na vidhet e arratiset, ("terme epars") është "vendi" ku formohet poezia.
Duroj një dhimbje
Fragment nga "Poema e bërë pluhur"
Mos e lër kujdesin të qeverisë zemrën tënde me këto brishtësi të afërta me të vjeshtës, që i japin asaj ritmin e patrazuar dhe grahmën e butë. Syri është i gatshëm të rrudhoset. Vuajtja njeh pak fjalë. Parapëlqen të përkulë pa çmim: Ti do ëndërrosh për të nesërmen dhe ty krevati do të bëhet i lehtë. Ti do ëndërrosh që shtëpia jote nuk ka më dritare. Ti je i paduruar për t'u bashkuar me erën, me erën që përshkon një vit brenda një nate. Të tjerët do të këndojnë bashkimin harmonik, trupat që nuk mishërojnë më veç magjinë e orës me rërë. Ti do fajësosh mirënjohjen që përsëritet. Më vonë, ty do të identifikojnë me ndonjë vigan të shpërbërë, zot të së pamundurës.
Megjithatë
Ti nuk ke bërë veç ke shtuar peshën e natës. Je rikthyer te peshkimi i ndaluar, në vapën e egër pa verë. Ti tërbohesh ndaj pasionit tënd kur një miqësi turbullohet thellë. Ëndërron për një shtëpi të shkëlqyer që nuk do ta shikosh kurrë ta ngresh. Kur do të jetë fryti i greminës? Por ti ke shpuar sytë e luanit. Ti beson të shohësh të kalojë bukurinë sipër livandave të zeza... Çfarë të ka ngritur lart, edhe një herë akoma, pak më lart, pa të bindur? Nuk ka vend të dëlirë.
___________________
Bëre mirë që u largove, Arthur Rimbaud!
Tetëmbëdhjetë vjetët e tua kundërshtuese ndaj shoqërisë, ligësisë, gomarllëkut të poetëve të Parisit, ashtu si ndaj zukatjes së bletëve të familjes ardenase pak të çvidhosur, ti bëre mirë që i hallakate në erën e vrullshme, që i flake mbi thikën e gijotinës së tyre të paturpshme. Ti ke pasur të drejtë për të braktisur bulevardin e kërmijve, baret popullore të pisse-lyres, për ferrin tënd të shtazëve, për tregtinë e finokëve dhe tungjatjetën e njerëzve të thjeshtë.
Ky vrull absurd i trupit e i shpirtit, kjo gjyle topi që arrin shenjën e saj duke e copëtuar atë, po, është atje jeta e një njeriu! S'mundesh, në mbarim të fëmijërisë, përjetësisht të mbysësh gjitonin tënd. Nëse vullkanet ndryshojnë pak vendin, llava e tyre përshkon zbrazëtirën e madhe të botës dhe i shpie asaj virtytet që këndojnë në plagët e saj.
Fragment nga, "Egërsi e mister".
______________________
Familja ardenase, është në Francë qarku i Ardennes, mbi lumin Mëz (la Meuse), që përshkon Francën, Belgjikën, Hollandën (950 km). Në këtë qark ndodhet lokaliteti i Charleville-Mézières, pikërisht vendlindja e Rembosë. Vendndodhja e familjes Rembo.
Tetëmbëdhjetë vjetët e tua kundërshtuese ndaj shoqërisë, ligësisë, gomarllëkut të poetëve të Parisit, ashtu si ndaj zukatjes së bletëve të familjes ardenase pak të çvidhosur, ti bëre mirë që i hallakate në erën e vrullshme, që i flake mbi thikën e gijotinës së tyre të paturpshme. Ti ke pasur të drejtë për të braktisur bulevardin e kërmijve, baret popullore të pisse-lyres, për ferrin tënd të shtazëve, për tregtinë e finokëve dhe tungjatjetën e njerëzve të thjeshtë.
Ky vrull absurd i trupit e i shpirtit, kjo gjyle topi që arrin shenjën e saj duke e copëtuar atë, po, është atje jeta e një njeriu! S'mundesh, në mbarim të fëmijërisë, përjetësisht të mbysësh gjitonin tënd. Nëse vullkanet ndryshojnë pak vendin, llava e tyre përshkon zbrazëtirën e madhe të botës dhe i shpie asaj virtytet që këndojnë në plagët e saj.
Fragment nga, "Egërsi e mister".
______________________
Familja ardenase, është në Francë qarku i Ardennes, mbi lumin Mëz (la Meuse), që përshkon Francën, Belgjikën, Hollandën (950 km). Në këtë qark ndodhet lokaliteti i Charleville-Mézières, pikërisht vendlindja e Rembosë. Vendndodhja e familjes Rembo.
Friday, September 5, 2008
Rodin
Këta këmbësorë unë i kam shoqëruar gjatë. Ata më paraprinin ose lakadridheshin, duke belbëzuar e duke u lëkundur në sajë të një shakulline që i mbante orë e çast në shenjë. Ata, pak kishin dëshirë të arrinin në port e në det, për t’iu nënshtruar trillit të egër të armikut. Sot lira me gjashtë korda e dëshpërimit, që këta burra formonin, ka nisur të këndojë në kopshtin mbushur me mjegull. S’ishte e pamundur që Ëstaku, besniku, fantastiku, ta ketë paraparë rrjedhën e tij të vërtetë, e cila nuk mendohej në çastin e llahtarës, por në murmurimën e mbytur brenda një trupi të palëkundur.
___________________
Teksti i referohet “Qytetarët e Calais”, grup skulpturor i përfunduar nga Auguste Rodin në 1886 nën kujdesin e bashkisë. Rodin frymëzohet mbi të gjitha nga faqet e kronikës së famshme të Jean Froissart, që rrëfejnë një episod të famshëm të Luftës së Viteve Njëqind. Ushtria e mbretit të Anglisë Edoardo lll, mbajti të rrethuar qytetin e Calais. Ky iu kthye përsëri urisë pa asnjë shpresë ndihme nga jashtë. Në këmbim të paprekshmërisë e të lirisë së banorëve, të detyruar të dorëzoheshin, Eduardi i lll, kërkoi që gjashtë persona të shquar të Calais t’i paraqiteshin atij kokëjashtë, të zbathur, me një litar në qafë, për t’i dorëzuar çelësat e qytetit e të kështjellës. I pari e pranoi sakrificën qytetari më i pasur, Eustache de Saint-Pierre. Pesë të rangut të tij iu bashkuan atij, e të gjithë bashkë morën për në vijat armike, të vetëdijshëm për fatin që i priste: kokëprerja e menjëhershme. Ky ishte në fakt vendimi i mbretit anglez, në kundërshtim me ndërhyrjet e shpurës së tij e të vetë mbretëreshës. Në fund, lutjet e të qarat e bashkëshortes, që priste një fëmijë, thyen vrazhdësinë e Edoardo lll.
Ky episod është marrë nga disa variante, që e forcojnë efektin dramatik. Në një nga punët teatrale më të shquara të Georg Kaiser, Die Bürger von Calais (qytetarët e Calais, 1917), dhe në disa faqe të studimit mbi Rodin, që ka bërë Rainer Maria Rilke. Kopshti i përmendur në tekst është ai i Muzeut Rodin të Parisit.
Këta këmbësorë unë i kam shoqëruar gjatë. Ata më paraprinin ose lakadridheshin, duke belbëzuar e duke u lëkundur në sajë të një shakulline që i mbante orë e çast në shenjë. Ata, pak kishin dëshirë të arrinin në port e në det, për t’iu nënshtruar trillit të egër të armikut. Sot lira me gjashtë korda e dëshpërimit, që këta burra formonin, ka nisur të këndojë në kopshtin mbushur me mjegull. S’ishte e pamundur që Ëstaku, besniku, fantastiku, ta ketë paraparë rrjedhën e tij të vërtetë, e cila nuk mendohej në çastin e llahtarës, por në murmurimën e mbytur brenda një trupi të palëkundur.
___________________
Teksti i referohet “Qytetarët e Calais”, grup skulpturor i përfunduar nga Auguste Rodin në 1886 nën kujdesin e bashkisë. Rodin frymëzohet mbi të gjitha nga faqet e kronikës së famshme të Jean Froissart, që rrëfejnë një episod të famshëm të Luftës së Viteve Njëqind. Ushtria e mbretit të Anglisë Edoardo lll, mbajti të rrethuar qytetin e Calais. Ky iu kthye përsëri urisë pa asnjë shpresë ndihme nga jashtë. Në këmbim të paprekshmërisë e të lirisë së banorëve, të detyruar të dorëzoheshin, Eduardi i lll, kërkoi që gjashtë persona të shquar të Calais t’i paraqiteshin atij kokëjashtë, të zbathur, me një litar në qafë, për t’i dorëzuar çelësat e qytetit e të kështjellës. I pari e pranoi sakrificën qytetari më i pasur, Eustache de Saint-Pierre. Pesë të rangut të tij iu bashkuan atij, e të gjithë bashkë morën për në vijat armike, të vetëdijshëm për fatin që i priste: kokëprerja e menjëhershme. Ky ishte në fakt vendimi i mbretit anglez, në kundërshtim me ndërhyrjet e shpurës së tij e të vetë mbretëreshës. Në fund, lutjet e të qarat e bashkëshortes, që priste një fëmijë, thyen vrazhdësinë e Edoardo lll.
Ky episod është marrë nga disa variante, që e forcojnë efektin dramatik. Në një nga punët teatrale më të shquara të Georg Kaiser, Die Bürger von Calais (qytetarët e Calais, 1917), dhe në disa faqe të studimit mbi Rodin, që ka bërë Rainer Maria Rilke. Kopshti i përmendur në tekst është ai i Muzeut Rodin të Parisit.
Gjumë në Lyperkalet
Të neveritur nga dita, të fshirë nga vështrimi ynë që ishte mundësia e tyre frytdhënëse, të ndaluarit e famshëm vinin me nxitim një nga një, pastaj me shumicë, si bankat tregtare të falimentuara në vendin e largët, që do riktheheshin në jetë duke kaluar marramenthi nga streha e tyre në tonën.
Ne mjaftoheshim, në shkëndijën e zjarrit të mesditës, të ndërtonim, të vuanim, të ndanim së bashku, të dëgjonim të regëtinte revoltën tonë, ne tani do të duronim, por durim në lebeti, duke u shkrirë me festën e duke besuar një kohë të gjatë suksesin e këtij rebelimi, pa marrë parasysh shuarjen e tij të menjëhershme.
Shkëlqimet e rinisë sonë, shkëlqime të ngjashme me të hardhucave vezulluese të nxjerra nga gjumi i tyre i zgavrave dredha-dredha; që prej asaj kohe të paduruara të arrinin udhëtarin kryesor të cilit ata i mbeteshin solidar.
__________________
Gjumë në Lyperkalet- Lyperkalet janë festat që bëheshin në Romën e lashtë, për nder të perëndisë Lupercus. Festa flijimi e spastrimi, më shumë të përgjakshme e të pasura. Të kujtojnë Saturnalet, festa më të harbuara gjatë të cilave skllevërit gëzonin më shumë liri, të përkohshme e të rrezikshme.
Të neveritur nga dita, të fshirë nga vështrimi ynë që ishte mundësia e tyre frytdhënëse, të ndaluarit e famshëm vinin me nxitim një nga një, pastaj me shumicë, si bankat tregtare të falimentuara në vendin e largët, që do riktheheshin në jetë duke kaluar marramenthi nga streha e tyre në tonën.
Ne mjaftoheshim, në shkëndijën e zjarrit të mesditës, të ndërtonim, të vuanim, të ndanim së bashku, të dëgjonim të regëtinte revoltën tonë, ne tani do të duronim, por durim në lebeti, duke u shkrirë me festën e duke besuar një kohë të gjatë suksesin e këtij rebelimi, pa marrë parasysh shuarjen e tij të menjëhershme.
Shkëlqimet e rinisë sonë, shkëlqime të ngjashme me të hardhucave vezulluese të nxjerra nga gjumi i tyre i zgavrave dredha-dredha; që prej asaj kohe të paduruara të arrinin udhëtarin kryesor të cilit ata i mbeteshin solidar.
__________________
Gjumë në Lyperkalet- Lyperkalet janë festat që bëheshin në Romën e lashtë, për nder të perëndisë Lupercus. Festa flijimi e spastrimi, më shumë të përgjakshme e të pasura. Të kujtojnë Saturnalet, festa më të harbuara gjatë të cilave skllevërit gëzonin më shumë liri, të përkohshme e të rrezikshme.
Tejzgjatje
Për çfarë vuan ti? Sikur të zgjohej në shtëpinë pa zhurmë ndikimi i një fytyre që një pasqyrë therëse arrinte ta mpikste. Sikur ti të çoje drejt grykës së tendosur tryezën antike me frutat e veta, kur llamba e sipërme e flakërimi i saj binin mbi një pjatë të errët. Sikur të ktheje përsëri në jetë ikjet në avullin e mëngjesit, në takim të rebelimit aq të shtrenjtë, ai që, më mirë se çdo shpirtmirësi, ka ditur të lehtësojë e të edukojë. Sikur të ndëshkoje, ndërsa e dashura jote fle, portën e lartë e rrugën që të çon aty.
Për çfarë vuan ti?
Për jorealen e pacënuar brenda reales së rrënuar. Për kthesat e saj të kuturisura rrethuar me thirrje e gjak. Për atë që ishte zgjedhur e nuk qe prekur, për bregun e kërcimit në tokën e fituar, për të tashmen moskokëçarëse që zhduket. Për një yll që i çmendur është afruar e që do të vdesë përpara meje.
________________
“Tejzgjatje” - zgjatje e një fenomeni (ndriçues, magnetik, etj.) pas zhdukjes së shkakut që e ka provokuar atë. Karakteristika e disa ndjesive për të mbijetuar mbasi ngacmimi është zhdukur. Tejzgjatje e imazheve pamore.
Për çfarë vuan ti? Sikur të zgjohej në shtëpinë pa zhurmë ndikimi i një fytyre që një pasqyrë therëse arrinte ta mpikste. Sikur ti të çoje drejt grykës së tendosur tryezën antike me frutat e veta, kur llamba e sipërme e flakërimi i saj binin mbi një pjatë të errët. Sikur të ktheje përsëri në jetë ikjet në avullin e mëngjesit, në takim të rebelimit aq të shtrenjtë, ai që, më mirë se çdo shpirtmirësi, ka ditur të lehtësojë e të edukojë. Sikur të ndëshkoje, ndërsa e dashura jote fle, portën e lartë e rrugën që të çon aty.
Për çfarë vuan ti?
Për jorealen e pacënuar brenda reales së rrënuar. Për kthesat e saj të kuturisura rrethuar me thirrje e gjak. Për atë që ishte zgjedhur e nuk qe prekur, për bregun e kërcimit në tokën e fituar, për të tashmen moskokëçarëse që zhduket. Për një yll që i çmendur është afruar e që do të vdesë përpara meje.
________________
“Tejzgjatje” - zgjatje e një fenomeni (ndriçues, magnetik, etj.) pas zhdukjes së shkakut që e ka provokuar atë. Karakteristika e disa ndjesive për të mbijetuar mbasi ngacmimi është zhdukur. Tejzgjatje e imazheve pamore.
Thursday, September 4, 2008
Uri e kuqe
Ti ishe e marrë.
Sa e largët është kjo!
Ti vdiqe, me gishtin para gojës.
Në një lëvizje fisnike,
Për ta prerë shkurt shfrimin;
Në diellin e ftohtë të një ndarjeje të blertë.
Ti ishe aq e bukur sa askush s’e vuri re vdekjen tënde.
Më vonë, ishte natë, ti nisesh për rrugë me mua.
Lakuriqësi pa mosbesim,
Gjinj të fikur nga zemra jote.
I patrazuar në këtë botë të rastit,
Njëri që të pat shtrënguar në krahët e tij,
u ndal në tavolinë.
Qofsh mirë, ti nuk je.
_______________
Përkujtimi i një motre të René Char, Julia. Por, në të njëjtë kohë ka ndodhur dhe zhgënjimi për fundin e Rezistencës.
As i përjetshëm as i përkohshëm
O grurë i blertë në një tokë që nuk ka djersitur ende, që veç ka fërgëlluar nga të ftohtit! Në distancën fatbardhë nga diejt e ngutur prej qëllimeve të jetës. Rrafsh me tokën nën natën e gjatë. E vaditur nga uji me nuancën e tij të shkëlqyeshme. Për roje e për ushqime dy kama te kryet: laureshën, zogun që rri, korbin, shpirtin që ngulitet.
__________________
O grurë i blertë në një tokë që nuk ka djersitur ende, që veç ka fërgëlluar nga të ftohtit! Në distancën fatbardhë nga diejt e ngutur prej qëllimeve të jetës. Rrafsh me tokën nën natën e gjatë. E vaditur nga uji me nuancën e tij të shkëlqyeshme. Për roje e për ushqime dy kama te kryet: laureshën, zogun që rri, korbin, shpirtin që ngulitet.
__________________
Shtresa ngjyrë okër
Nëpër një tokë kafe e pjerrësish të kuqërreme ne dilnim në rrugë. Timoni i dashurisë nuk na kapërcente, nuk dilte më fitimtar mbi ne. Ti hape dorën tënde e më tregove aty vizat. Por nata shtohej atje. Unë lëshova xixëllonjën e imët mbi vijën e jetës. Vite rrëzimesh ndriçuan papritur nën këtë llambë të gjallë e të vyshkur nga ne.
_________________
Nëpër një tokë kafe e pjerrësish të kuqërreme ne dilnim në rrugë. Timoni i dashurisë nuk na kapërcente, nuk dilte më fitimtar mbi ne. Ti hape dorën tënde e më tregove aty vizat. Por nata shtohej atje. Unë lëshova xixëllonjën e imët mbi vijën e jetës. Vite rrëzimesh ndriçuan papritur nën këtë llambë të gjallë e të vyshkur nga ne.
_________________
Ngadalësia e së ardhmes
Mbi sa e sa dogma e akull duhet të kacavirresh për të gëzuar fatbardhësinë e që të zgjohet kuqërrimi mbi gurin e krevatit.
Midis atyre e meje ishte prej shumë kohësh si një gardh me shkurre, ku na lejohej të mblidhnim murriza të lulëzuar e t’i dhuronim ata. Asnjëherë më larg se dora e krahu. Ata më donin e unë i doja ata. Kjo pengesë për erën, ku rrëzohej gjithë forca ime, cila ishte? Një bilbil ma zbuloi atë, e pastaj një kërmë.
Vdekja në jetë është e papërputhshme, është e neveritshme;
vdekja me vdekjen është e arritshme, s’është asgjë, një bark frikacak zvarritet aty pa fërgëlluar.
Unë përmbysa murin e fundit, atë që rrethonte endacakët e borërave,
dhe shikoj - o prindërit e mi të parë - pranverë e shandanëve.
Forma jonë tokësore s’është veçse dy të tretat e një gjuetie të pandërprerë, një pikë, e përpjeta.
________________
Mbi sa e sa dogma e akull duhet të kacavirresh për të gëzuar fatbardhësinë e që të zgjohet kuqërrimi mbi gurin e krevatit.
Midis atyre e meje ishte prej shumë kohësh si një gardh me shkurre, ku na lejohej të mblidhnim murriza të lulëzuar e t’i dhuronim ata. Asnjëherë më larg se dora e krahu. Ata më donin e unë i doja ata. Kjo pengesë për erën, ku rrëzohej gjithë forca ime, cila ishte? Një bilbil ma zbuloi atë, e pastaj një kërmë.
Vdekja në jetë është e papërputhshme, është e neveritshme;
vdekja me vdekjen është e arritshme, s’është asgjë, një bark frikacak zvarritet aty pa fërgëlluar.
Unë përmbysa murin e fundit, atë që rrethonte endacakët e borërave,
dhe shikoj - o prindërit e mi të parë - pranverë e shandanëve.
Forma jonë tokësore s’është veçse dy të tretat e një gjuetie të pandërprerë, një pikë, e përpjeta.
________________
Tuesday, September 2, 2008
Gjykimi i tetorit
Faqe më faqe dy të mjera në rrënimin e tyre të ngurosur;
Ngrica e era s’i kanë stërvitur aspak ato, i kanë harruar;
Fëmijë të mjedisit memec.
Të rëna nga stinët kapërcyese e të rrasura aty në këmbë.
Kurrfarë buzësh për t’i zhvendosur ato, ora vërtitet.
S’do të ketë as përdhunim, as mllef.
E kush ecën kalon pa një shikim ndaj tyre, ndaj nesh.
Dy trëndafila të biruar thellë nga një unazë
Vënë pak guxim në habinë e tyre.
Humb jeta nga tjetër gjë veçse nga gjembat?
Edhe nga lulja, ditët e gjata e kanë ditur këtë!
Edhe dielli ka pushuar së qeni ai i fillimit.
Një natë, fund dite, gjithë rreziku, dy trëndafilat,
Si flaka nën mbulesë, faqja pranë faqes e vret atë._
_________________
Faqe më faqe dy të mjera në rrënimin e tyre të ngurosur;
Ngrica e era s’i kanë stërvitur aspak ato, i kanë harruar;
Fëmijë të mjedisit memec.
Të rëna nga stinët kapërcyese e të rrasura aty në këmbë.
Kurrfarë buzësh për t’i zhvendosur ato, ora vërtitet.
S’do të ketë as përdhunim, as mllef.
E kush ecën kalon pa një shikim ndaj tyre, ndaj nesh.
Dy trëndafila të biruar thellë nga një unazë
Vënë pak guxim në habinë e tyre.
Humb jeta nga tjetër gjë veçse nga gjembat?
Edhe nga lulja, ditët e gjata e kanë ditur këtë!
Edhe dielli ka pushuar së qeni ai i fillimit.
Një natë, fund dite, gjithë rreziku, dy trëndafilat,
Si flaka nën mbulesë, faqja pranë faqes e vret atë._
_________________
Subscribe to:
Posts (Atom)